चिनियाँ चित्रकार द्विपक्षीय सांस्कृतिक प्रवद्र्धनमा 

सिबी अधिकारी । काठमाडौँ, २३ कात्तिक : गौतम बुद्धको जन्मभूमि नेपालमा चिनियाँ कलाकारले नेपाल भ्रमण गर्न औधि रुचाएका छन् । नेपालको संस्कृति, रहनसहन, खानपान आदिको अन्योलले भने उनीहरुको नेपाल घुम्ने चाहना पूरा हुनसकेको छैन । नेपालप्रति चिनियाँ कलाकारको आकर्षणलाई केही हदसम्म साकार पार्न चीनका प्रसिद्ध चित्रकार नेपाल आएका छन् ।

चीनको च्याङ्सी प्रान्तको चिङ्तचन शहरका ली छवान नेपाल र चीनको परम्परागत सांस्कृतिक सम्बन्धलाई कलाको माध्यमबाट थप विस्तार गर्ने उद्देश्यका साथ नेपाल आउनुभएको हो । नेपालका विभिन्न सञ्चारमाध्यममा कार्यरत सञ्चारकर्मीसँग आज गफिँदै लीले आफ्नो नेपाल आगमन दोस्रोपटक भएको र नेपाललाई तीर्थस्थलको रुपमा लिने गरेको बताउनुभयो ।

उहाँले भन्नुभयो, “म तीन पटक लामो दूरीको सडकयात्रा भएर तिब्बत पुगेको छु, तिब्बत तीर्थस्थलजस्तो लाग्छ । नेपाल, भारत र भुटानको सङ्गमजस्तै रहेको छ र अहिले पनि यी तीनवटै मुलुक तीर्थस्थलजस्तै लाग्छ । नेपाल र भुटान गएँ, भारत जान पाएको छैन ।” बुद्धको विचारबाट प्रभावित भएर कलाकार लीले आफ्नो शहरमा ‘विचार’ नामक आर्ट ग्यालरी स्थापना गर्नुभएको छ । कलाकार लीले चिनियाँ कलाकार नेपाल आउन उत्सुक रहेको तर कसरी जाने र के खाने भन्ने जिज्ञासाले छट्पटाइरहेको अवस्थामा आफ्नो नेपाल भ्रमण र सांस्कृतिक सहकार्यले उनीहरुलाई नेपाल भ्रमणका निम्ति सहयोग पुग्ने विश्वास व्यक्त गर्नुभयो ।

नेपाल भ्रमण वर्ष २०२० अभियानको सङ्घारमा चिनियाँ कलाकारको नेपालप्रतिको मोहले चिनियाँ पर्यटकको सङ्ख्या बढ्ने अनुमान गरिएको छ । भ्रमण वर्ष अवधिमा पाँच लाख चिनियाँ पर्यटक भित्र्याउने सरकारको योजना छ । विश्वमै सबैभन्दा धेरै विश्व भ्रमणमा निस्कने चीन नेपालको पर्यटन बजारका लागि भारतपछि दोस्रो स्थानमा पर्छ । चीनबाट सन् २०१८ मा एक लाख ६० हजार पर्यटकले नेपाल भ्रमण गरेका थिए । सन् २०१९ को आठ महिनामा अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा १० प्रतिशत चिनियाँ पर्यटक बढेको नेपाल पर्यटन बोर्डको तथ्याङ्कमा उल्लेख छ । वार्षिक १५ करोड चिनियाँ नागरिक विश्व भ्रमणमा जाने गरेको विभिन्न तथ्याङ्कले देखाउँछ ।

नेपाल र चीनबीचको कूटनीतिक सम्बन्ध स्थापना भएको तथा चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टीको स्थापनाको ७० वर्षगाँठको अवसर पारेर ली नेपालमा कलाको माध्यमबाट सम्बन्धलाई थप प्रगाढ तुल्याउने अभियानमा जुट्नुभएको छ । नेपालका चर्चित चित्रकार रवीन्द्र श्रेष्ठ र लीले ‘सेरामिक पेन्टिङ’ गर्नुहुनेछ । चीनको राजधानी बेइजिङमा एक साताको अवधिमा दुवै कलाकारले सामूहिक सेरामिक आर्ट गरी छेन्दु शहरमा आगामी नोभेम्बर महिनाको अन्तिमतिर प्रदर्शनी गर्ने बताइएको छ ।

के हो सेरामिक पेन्टिङ ?

चिनियाँ भाषामा सेरामिकलाई ‘थावछ’ र पेन्टिङलाई ‘हुइयाँ’ भनिन्छ । माटोको प्लेटमाथि सेरामिक पेन्टिङ गरिन्छ । यो पेन्टिङलाई एक हजार ३६० डिग्री तापक्रममा चार दिन आगोमा पोलिन्छ र त्यसलाई तीन दिनमा सेलाइन्छ । यस्तो पेन्टिङ गर्न झण्डै तीन हप्ता लाग्ने बताइन्छ । माटोका पेन्टिङ एक हजार ५०० वर्षदेखि बनाउँदै आएको परम्परागत चिनियाँ पद्धत्ति हो । अहिले पनि च्याङसी प्रान्तका अधिकांश नागरिक माटोको भाँडाकुँडा र पेन्टिङ गर्छन् । सेरामिक पेन्टिङ गर्ने रङलाई ‘छिडहवा’ भनिन्छ ।

चीनको ‘चाइना फाउण्डेशन फर पिस एण्ड डेभलपमेन्ट’ नामक संस्थाले नेपालसहित १६० देशमा यस्तो कार्यक्रम गरिरहेको छ । माटोको आर्टका लागि नेपाल छनोटमा परेको छ । नेपालबाट कलाकार श्रेष्ठ आर्टका लागि छनोट हुनुभएको हो । अन्य मुलुकमा विभिन्न ‘प्याट्रन’ मा आर्ट गरिनेछ । चीनको कूटनीतिक सम्बन्ध माटोका भाँडाजन्य वस्तुबाट शुरु भएको र त्यतिबेलाको चीनको कूल गार्हस्थ्य उत्पादनलाई माथि उकास्ने माध्यम पनि त्यतिबेला माटोको पेन्टिङ भएको बताइन्छ । अहिले पनि अधिकांश यही पेशामा आबद्ध रहेको कलाकार लीले बताउनुभयो ।

यसरी माटोमा पकाएर बनाइएको आर्टमा नयाँ रङहरु बन्छन् । सेरामिक पेन्टिङ माटोमा पकाइसकेपछि यसको आयु पृथ्वीको आयु बराबर बलियो हुने कलाकार बताउँछन् । जसरी माटोको सेरामिक पेन्टिङको आयु लामो हुन्छ, त्यसरी नै नेपाल चीनको सम्बन्ध चिरायु होस् भन्ने मान्यता अनुरुप पेन्टिङको अवधारणा बनाइएको चित्रकार श्रेष्ठले बताउनुभयो ।

लुम्बिनी विश्वविद्यालयमा चिनियाँ भाषाका अध्यापक कुमार खड्काका अनुसार चिनियाँ कलाकार र नेपाली कलाकारले सामूहिकरूपमा माटोको पेन्टिङ गर्न लागेको र यसले दुई देशबीचको सांस्कृतिक र कूटनीतिक सम्बन्धलाई थप उचाइमा पु¥याउने उल्लेख गर्नुभयो । कलाकार श्रेष्ठले परियोजनाअन्तर्गत चिनियाँ कलाकार ली र आफूले एउटै ‘आर्टप्लेट’ मा सामूहिक पेन्टिङ गर्ने र त्यसमा नेपालतर्फ मठमन्दिरको प्रतीक रहने तथा चीनको पार्टमा सगरमाथालगायतको प्रतीक आर्ट हुनेछ । यो पेन्टिङको दुवै देशमा हुलाक टिकट बनाइनेछ ।

कलाकार लीले बौद्धनाथ र लुम्बिनीको भ्रमण गर्नुहुनेछ, सोही आधारमा सेरामिक आर्ट गर्नुहुने बताइएको छ । यसअघि सगरमाथाको सेरामिक गर्नुभएका लीले यस पटक पनि महत्वपूर्ण तीर्थस्थलको भ्रमण गरी पेन्टिङ र प्रदर्शनी गर्ने हुँदा नेपालको पर्यटन प्रवद्र्धनमा समेत टेवा पुग्ने विश्वास लिइएको छ ।